Aan een goede innesteling gaat eerst de opbouw van een verwelkomend baarmoederslijmvlies vooraf. Twee hormonen, namelijk oestrogeen en progesteron, bestieren dat proces. Oestrogeen zorgt voor de opbouw, en progesteron zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies innestelwaardig wordt. Is je hormoonbalans echter verstoord, dan kan dat proces niet naar behoren verlopen – en is de kwaliteit van je endometrium minder goed. Oestrogeendominantie, een slechte doorbloeding, stress, tekorten aan belangrijke nutriënten, slecht uitgevoerde curettages en leeftijd spelen daar allemaal een rol in.
–> Gelijk weten wat je zelf kan doen? Klik hier.
Opbouw baarmoederslijmvlies
Oestradiol en progesteron
Het baarmoederslijmvlies, ook wel het endometrium genoemd, is het innerlijk jasje van je baarmoeder en verandert gedurende je maandelijkse cyclus. Het baarmoederslijmvlies bestaat uit twee lagen:
- de basale laag (lamina basalis genoemd): deze is altijd aanwezig
- de functionele laag (lamina functionalis genoemd): deze wordt afgestoten tijdens de menstruatie. Daarna groeit hij vanuit de basale laag weer aan.
Zoals zoveel in je lichaam, wordt ook het baarmoederslijmvlies beïnvloed door je hormonen. Twee om precies te zijn: oestradiol (dat is een oestrogeen) en progesteron. Oestradiol zorgt ervoor dat het endometrium dikker wordt – fijn voor een goede innesteling. Progesteron zorgt voor de uitrijping van het baarmoederslijmvlies. Het bereidt het baarmoederslijmvlies voor op de innesteling door te zorgen dat er meer slijmkliertjes ontstaan. Met een mooi woord wordt dat de secretiefase genoemd. Nu kan een bevruchte eicel eventueel een plekje bemachtigen. Gebeurt dat niet, dan stopt geleidelijk aan de productie van progesteron – en wordt je ongesteld.
Te dun of te dik baarmoederslijmvlies?
Welke dikte is ok?
In de meeste klinieken wordt de dikte van het baarmoederslijmvlies niet meer gezien als een graadmeter voor de kwaliteit ervan. Vanuit het idee dat een dik baarmoederslijmvlies ook goed doorbloed werd en dus gunstiger was voor de innesteling dacht men: hoe dikker het baarmoederslijmvlies hoe beter, waarbij een ‘minimum’ van 5mm werd aangehouden. Vervolgens is er een tijd geweest dat, op basis van enkele studies, gedacht werd dat té dik baarmoederslijmvlies ook niet goed was, en werd een dikte tussen de 5 & de 10mm aangehouden als optimaal. Op basis van de laatste gegevens blijkt echter dat de dikte van het baarmoederslijmvlies niets zegt over de kans op zwangerschap, maar de kwaliteit ervan.
Kwaliteit baarmoederslijmvlies
De dikte van het baarmoederslijmvlies wordt bepaald door estradiol. Estradiol wordt geproduceerd door de rijpende follikels. Hoe meer estradiol, hoe dikker het baarmoederslijmvlies. Maar met alleen oestradiol redt je het niet. Het baarmoederslijmvlies moet eerst voldoende uitrijpen vooraleer een innesteling kan plaatsvinden. Dit gebeurt door het hormoon progesteron. Door de uitrijping wordt het baarmoederslijmvlies weer dunner. De hoeveelheid progesteron die geproduceerd wordt, wordt bepaald door het corpus luteum. Dat is een tijdelijke kliertje dat gevormd wordt in het blaasje van het gesprongen follikel, na de eisprong.
Je hebt dus oestradiol EN progesteron nodig, in de juiste verhouding, wil je zwanger worden. Oestradiol om een mooi baarmoederslijmvlies op te bouwen en voldoende progesteron om de innesteling ook daadwerkelijk te laten slagen. Als je te weinig progesteron hebt, kun je een zwangerschap niet vasthouden omdat het baarmoederslijmvlies niet voldoende uitrijpt en sneller gaat afbreken. Een teveel aan oestrogeen zonder voldoende progesteron leidt tot een onrijp en onstabiel slijmvlies, wat problemen kan geven bij de innesteling.
100 dagen
Het rijpingsproces van de follikels vóórdat je een eisprong (of punctie) krijgt duurt een dikke drie maanden – dus geen 14 dagen zoals je misschien denkt! De hoeveelheid oestradiol en progesteron en dat respectievelijk door de follikels en het corpus luteum geproduceerd wordt, en dus de kwaliteit van je baarmoederslijmvlies bepalen, is afhankelijk van je wat je de afgelopen HONDERD dagen gegeten en gedaan hebt! (Meer hierover lees je ook in het artikel ‘in de basis moet het goedzitten‘.)
–> Tip van Rika: de ‘must read’ voor iedere vrouw: Grip op je Cyclus van Lara Briden! #350 pagina’s bomvol info:
Waar loopt het fout met het baarmnoederslijmvlies?
Er zijn een aantal factoren die ervoor zorgen dat het endometrium niet zo lekker in haar vel zit. Deze kunnen een rol spelen:
1. Verstoorde hormoonspiegels (oestrogeendominantie)
Er zijn heel wat redenen waarom je hormonen flink van slag kunnen raken. Eén van de boosdoeners is dat je er simpelweg te veel van binnenkrijgt. Denk aan de hormonen die je moet slikken of spuiten tijdens een traject (de Pil, Gonal-f, Menopur, Utrogestan, Clomid etc). Die kunnen je systeem in de war schoppen, vooral als je lever ze niet snel genoeg kan afbreken. Maar dat is nog niet alles!
Een andere grote speler in deze hormonale chaos? Hormoonverstorende stoffen zoals pesticiden en plastics. Deze nep-oestrogenen sluipen je lichaam binnen en doen zich voor als het echte werk. Ze houden je hormonen lekker voor de gek, wat kan leiden tot te veel oestrogeen in je systeem. Kortom, je lichaam krijgt een overload aan oestrogeen-signalen en dat zorgt voor problemen. Hier zijn wat van die sluipende hormoonverstoorders op een rijtje:
- pesticiden
- BPA’s uit plastic verpakkingen en de coating van blikjes
- niet biologisch vlees
- niet biologische zuivel
- niet biologische cosmetica
Het is slim om, waar je kan, dit lijstje in je dagelijks leven dus zo kort mogelijk te houden! Punt is dat bij ‘oestrogeendominantie’ er te veel oestrogeen in verhouding is tot progesteron, wat leidt tot overmatige groei van je baarmoederslijmvlies. Dit kan resulteren in endometriale hyperplasie, een aandoening waarbij het slijmvlies abnormaal dik wordt. Staat daar te weinig progesteron tegenover, dan kan dit de innesteling van een embryo bemoeilijken. Progesteron zorgt ervoor dat het slijmvlies rijpt en klaar is voor innesteling, maar zonder voldoende progesteron blijft het endometrium te dik en onrijp. Dit kan leiden tot een onregelmatige structuur en slechte doorbloeding van je baarmoederslijmvlies, waardoor een embryo zich niet goed kan hechten. Zelfs als innesteling plaatsvindt, vergroot een te dik en ongeorganiseerd baarmoederslijmvlies het risico op een vroege miskraam.
Afbreken, die oestrogenen!
Voor een vlotte afbraak van oestrogenen (en ook stresshormonen!), zodat de balans intact blijft, heeft je lever bepaalde stoffen nodig. Enzymen, B-vitamines en glutathion om precies te zijn. Voor de aanmaak van enzymen heb je vooral groenten nodig. Met name koolsoorten, bladgroen en broccoli. (Zie, zo’n fabeltje is het dus niet om dagelijks groenvoer te eten – ter ere van je hormonen!). Voor B-vitamines en de aanmaak van glutathion moeten de grondstoffen eveneens uit je voeding komen. Diezelfde stoffen heb je ook nodig om stresshormonen af te breken. Belangrijk, want bij chronische stress kan je lichaam oestrogenen minder goed afbreken. En daar komt die oestrogeendominantie weer om de hoek kijken.
Maar het kan ook zijn dat ondanks het feit dat je je dagelijks ongans eet aan sla en broccoli en andere gezonde dingen je lever zich alsnog in allerlei bochten moet wringen om zijn werk te kunnen doen. Dit wijst erop dat je lichaam genetisch minder handig is in het aanmaken van de noodzakelijke leverenzymen, actieve B-vitamines of glutathion. Dan zijn bepaalde supplementen handig!
2. Een darm die niet op orde is
Wat ik bij zo’n 60% van de vrouwen in mijn praktijk zie, is dat de oorzaak van hormonaal gehommeles, PMS klachten en een baarmoederslijmvlies dat niet helemaal top is mede veroorzaakt wordt door een darmmilieu dat niet op orde is. Als je eigen goeie darmflora ondermaats is, dan krijgen pathogenen – ongunstige bacteriën – de overhand. Zij gaan dan beta-glucuronidasen produceren. Dat zijn enzymen die de oestrogenen die door je lever onschadelijk gemaakt waren weer activeren. Oops. In plaats van dat de oestrogenen netjes via je stoelgang afgevoerd worden, worden ze opnieuw actief gemaakt en via de darmwand opgenomen en komen ze in lichaam terecht. En krijgt uiteindelijk je lever ze weer voor de kiezen. Dit proces heet enterohepatische kringloop.
3. Slechte doorbloeding van je baarmoederslijmvlies
Om een happy baarmoederslijmvlies op te bouwen, heb je voldoende bouwstoffen nodig. Logisch, wij hebben ook elke dag eten nodig om te functioneren! Zo ook je endometrium, zij het dat dat via je bloed gaat. Je bloed transporteert zo alle benodigde nutriënten richting je eicellen die estradiol produceren voor de opbouw van je baarmoederslijmvlies. En natuurlijk heb je ook voor de opbouw van de slijmvliescellen voedingsstoffen nodig. Eén maar: als je doorbloeding niet goed is, tja, dan komen nutriënten minder goed aan op de juiste plek, en verloopt de opbouw niet naar behoren. Maar hoe kom je in hemelsnaam aan een slecht doorbloed endometrium?
- Te weinig vocht. Weinig water drinken maakt je bloed als het ware stroperig, waardoor de doorbloeding van de haarvaten die het endometrium voeden drastisch daalt.
- Stress. Ja, sorry, heb je hem weer. Maar ook hier weer zo heel erg van toepassing. Want geloof het of niet, stress zorgt er namelijk ook voor dat je bloed stroperig wordt en dus voor een slechte doorbloeding van je haarvaatjes. En laat een goede aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen via de haarvaten nou juist zo belangrijk zijn om een gezond baarmoederslijmvlies op te bouwen…
4. Te weinig slaaphormoon
Melatonine, het zogenaamde slaaphormoon, is de dirigent over het groeihormoon. En dat groeihormoon heb je nodig voor de opbouw van je endometrium. Als je dag,- en nachtritme verstoord is, je tot in de kleine uurtjes naar blauw licht op je Iphone zit te staren, te weinig slaapt of enorm veel stress ervaart, leidt je melatonineproductie daar onder. En heb je te weinig van dat slaaphormoon, dan krijg je uiteindelijk een verminderde baarmoederslijmvliesopbouw. Dus. Minder stress + meer slaap = een gelukkiger endometrium.
5. Tekorten
Ook tekorten in je voedingspatroon kunnen van invloed zijn. Stop je de nutriënten namelijk niet in je mond, dan is de kans klein dat je bloed ze naar je baarmoederslijmvlies kan transporteren. Anderzijds kan het ook zo zijn dat je keurig en braaf eet volgens het boekje, maar alsnog tekorten oploopt. Dan is er vaak meer aan de hand – en moeten we in de richting van de darmmilieu kijken. Als die namelijk verstoord is, kun je veel lastiger de voedingsstoffen opnemen uit je eten. Zonde van die biologische broccoli! In het kader van baarmoederslijmvliesopbouw zijn vooral tekorten van selenium, vitamine E, vitamine A, vitamine B6 en proteïnen boosdoeners. L-Arginine is zo’n proteïne dat je nodig hebt, omdat het de doorbloeding van de baarmoeder verbetert. En weet je nog hoe belangrijk die doorbloeding was om de juiste voedingsstoffen op z’n plek te krijgen? Juist ja. Heel belangrijk.
6. Curettages
Niet goed uitgevoerde curettages kunnen de eerste laag, de basale laag, van het baarmoederslijmvlies beschadigen. Daardoor wordt het lastiger om de tweede laag, de functionele laag, vanuit die beschadigde laag weer op te bouwen.
7. Leeftijd
Tja, de klok staat niet stil en ook leeftijd speelt dus een rol. Als je namelijk in de peri-menopauze zit, gaat je oestradiolproductie naar beneden. Daardoor wordt een dik baarmoederslijmvlies opbouwen steeds moeilijker.
Wat kan je zelf doen?
Supplementen
- Multi – neem een multi waar alle B vitamines in de juiste (bioactieve) vorm inzitten en dat de multi foliumzuur als bioactief folaat (Quatrefolic) bevat, b.v. de Multi van Supple. Actieve B’s zorgen ervoor dat je lever de afgebroken oestrogenen op non-actief kan zetten, en zorgen zo voor een goede hormonale balans.
- Anti-oxidanten – Neem een complex waar oa selenium en vit E (als gemengde tofocerolen) inzitten. Antioxidanten die je eicellen beschermen EN ingebouwd worden in het baarmoederslijmvlies zijn belangrij. Zelf werk ik met dit complex. Hier lees je waarom anti-oxidanten zo belangrijk zijn voor de kwaliteit van je baarmoederslijmvlies en de innesteling.
- Tarwekiemolie is GEEN goed idee. Hier lees je waarom.
- Vitamine A & D – deze kun je het beste nemen in de vorm van levertraan, bijvoorbeeld van Möller’s.
- DHA – in de vorm van algenoliecapsules of visolie. Hier lees je waarom DHA zo belangrijk is voor de kwaliteit van je baarmoederslijmvlies en de innesteling.
- Natuurlijke progesteron creme. Ik zet deze in als iemand heel stress gevoelig is en/of een korte luteale fase heeft. Ik werk ik met de creme van Dr. Lee. Lees goed de bijsluiter.
- Serrapeptase –dit enzym kan je gebruiken in het geval van verklevingen of schade door curretages, waardoor het slijmvlies niet goed meer opbouwt.
- Femme – van het merk Supple, bevat 4 kruiden die zorgen voor een betere eicelrijping, regelmatige cyclus en minder stress. Meer over deze kruiden lees je hier.
- Melatonine – helpt je om dieper te slapen en ondersteunt het groeihormoon, waardoor het baarmoederslijmvlies beter op kan bouwen. MAAR: neem melatonine alleen als je in een traject zit en slecht (in)slaapt.
- Probiotica – kan helpen om je darmmilieu te optimaliseren. Vooraleer je hieraan begint, is het belangrijk eerst je darmslijmvlies en -milieu te optimaliseren, anders poep je de probiotica er zo weer uit. Zonde van je geld! Denk je dat er wat aan de hand is in je darmen, boek dan svp een consult of miniconsult in.
Lifestyle
- Vermijd stress – voor zover je kunt. Of oefen er in om er steeds beter mee om te kunnen gaan. Een goede tip is om je dag af te sluiten met ontspannende yoga, zodat je bewust alle indrukken van de dag los kunt laten en ‘s nachts echt uit kunt rusten, in plaats van als een mallemolen alles te lopen verwerken. In het gratis basis programma vind je enkele oefeningen. Of beter nog, ga aan de slag met de fertility yoga cursus.
- Slaap voldoende! – minimaal 7 uur slaap per nacht is echt heel erg belangrijk. Wil je je nachtrust een handje helpen? Vermijd dan twee uur voor je gaat slapen je computer, telefoon en tv. Die apparaten stralen een blauw licht uit dat de aanmaak van melatonine tegengaat. En melatonine heb je juist nodig om diep te kunnen slapen! Ouderwets boekje dan maar, best gezellig!
- Vermijd xeno-oestrogenen – (de neppers die de boel in het honderd schoppen). Praktisch houdt dat in: minder uit plastic eten, zoveel mogelijk biologisch kiezen en ‘blikvoer’ vermijden. Hier lees je meer tips.
Voeding
- Minder gluten en melk – vermijd gluten en koemelkproducten. Vaak is er sprake van een lekkende darm, een glutenintolerantie of een lactose-intolerantie. Of alle drie tegelijk. Die zetten je lichaam in de stress modus en dat wil je nou net niet hebben.
- Bioflavonen – oftwel anti-oxidanten zijn ontzettend belangrijk. Hoe simpel het ook mag klinken, veel biologische groenten en fruit is van levensbelang! Minimaal 400 gram per dag.
- Koolsoorten – deze bevatten de stof DIM (Di-indolylmethaan) die je lever helpt om te ontgiften van oestrogenen. Goede koolsoorten zijn spruitjes, broccoli, bloem,- witte,- rode,- groene,- en boerenkool. DIM kun je ook als supplement inzetten.
- Chlorofyl rijke voeding – groene bladgroenten, maar vooral chlorella, spirulina en supergreens poeder zit vol chlorofyl, vitamines en mineralen.
- Lactobacillen – een ‘vriendelijk soort bacteriën’- verminderen oestrogeen dominantie en vind je in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals rauwemelkse kefir en ongepasteuriseerde zuurkool. Je kunt ook een speciaal probiotica supplement nemen.
- Selenium – in oesters, vis, paranoten, havermout, rijst, bonen, spinazie, broccoli
- Vitamine E – in levertraan, rauwe cacao, garnalen, eierdooier, zalm, de meeste groenten en de meeste vis
- Vitamine B6 – in walnoten, feta, bananen, cashewnoten, spruitjes, eierdooiers, prei en makreel
- L-arginine – een aminozuur dat je vindt in noten, zaden, cacao, vlees, vis, gevogelte, zuivel, eieren en soja.
