Zaadkwaliteit kan je verbeteren

Aan het verbeteren van slechte spermakwaliteit kan je zelf veel doen. Er zijn twee veelvoorkomende oorzaken van minder geweldig zaad: problemen met methyleren en/of oxidatieve stress. Wat dat in godsnaam is en wat je eraan kan doen lees je in dit blog.
So, let’s go.

–> Gelijk weten wat je zelf kan doen? Klik hier.

Super Sperma

Methylatie problemen

In dit blog kan je lezen wat methylatie precies inhoud, hier beperken we ons tot het feit dat methylatie SUPERBELANGRIJK IS omdat het oa zorgt voor correcte kopietjes van het genetisch materiaal bij de sperma aanmaak. Sluipen daar fouten, dan zit het in de basis al niet goed en dan heeft een embryo weinig overlevingskans. Kan je lichaam niet goed methyleren, dan kom je ook nog eens met een overschot aan een schadelijke stof te zitten, homocysteïne, en dat is niet handig. Hogere concentraties ervan zorgen voor vrije radicalen in je lichaam. En die bombarderen op hun beurt weer zaadcellen, wat niet bepaald bevorderlijk is voor de gezondheid of hoeveelheid ervan.

Voor een goede zaadkwaliteit moet je dus goed kunnen methyleren, en heb je voldoende vitamine B11, B12 en B6 nodig (1)(2)(3). Wat B12 betreft, een biefstukje op z’n tijd kán helpen, maar over het algemeen hebben ook veel vleeseters tegenwoordig B12 tekorten. En met tekorten raakt het hele methylatie circus in verval. Met een overschot aan homocysteïne tot gevolg. En dat heeft verminderde spermakwaliteit als gevolg, zo wijzen onderzoeken uit (4). Bij je arts kun je een bloedtest aanvragen, waarmee je kunt laten testen hoeveel van die homocysteïne je in je bloed hebt – for the sake of knowing. Dit laat je meten op een nuchtere maag. Het normale homocysteïne-gehalte in het bloed is ongeveer 6 µmol/liter (micromol) voor mannen. Vraag wel je uitslag op, een waarde boven de 10 µmol/liter is voor vruchtbaarheid echt te hoog, zo wijzen onderzoeken uit (5) (6), en je huisarts neemt 15 µmol/liter als bovengrens. Als de homocysteïne waarde in je bloed verhoogd is, wijst dat op tekorten van B6, B11 en/of B12. En kun je er gericht iets aan doen.

Oxidatieve stress

Om splinternieuwe spermacellen te produceren, vindt er deling plaats van al bestaande (sperma)kiemcellen. Wel handig als die bestaande cellen dan gezond zijn. Die leggen immers de basis voor je nageslacht. Cellen zijn opgebouwd uit eiwitten en vetten, maar ook uit anti-oxidanten. Heb je te weinig anti-oxidanten, dan ben je minder bestand tegen de destructieve werking van vrije radicalen. Het komt namelijk behoorlijk precies hoe zo’n spermacel eruit moet zien, wil hij optimaal functioneren. En een baby creëren. Neem alleen het kopje al: dat moet puntig genoeg zijn om een eicel binnen te kunnen dringen. Anders vindt er geen bevruchting plaats. Sluipen er teveel fouten in het ontwerp, of loopt het exemplaar teveel DNA schade op, dan wordt hij uit de weg geruimd. De combi van teveel vrije radicalen + te weinig antioxidanten krijgt het etiket ‘oxidatieve stress’ (ROS) en resulteert in minder geweldig én minder veel zaad, wijzen onderzoeken uit (17).

Hoe komt dat?

Er zijn verschillende factoren die oxidatieve stress veroorzaken. Komen ze:

• Uhm, fastfood. Sorry. Zooi als transvetten en linolzuur in je eten, wordt ook gebruikt als bouwmateriaal. Dus die bitterbalvetten zitten nu eigenlijk in je spermacellen. Lekker idee. Vooral als je ook nog eens te weinig anti-oxidanten hebt is dat een probleem.
• Te weinig zuurstof en celenergie. Kort gezegd: het hele celgebeuren heeft zuurstof nodig om energie te maken, zodat het goed kan functioneren. Is je systeem chronisch in ademnood, dan gaat alles op sluimerstand. Ook je spermacellen dus.
• Stress. As always. De nummer 1 killer van de moderne mens.
• Weinig of geen beweging/sport
• Teveel suiker in je voedingspatroon (lees dit stukje over insulineresistentie!)
• Straling. Ja echt! Dus geen laptop op schoot, of telefoon in je broekzak. Bewezen slecht voor je zaakje en je nageslacht.

Apotose & necrose

Klinkt als een scene uit een sciencefiction film, maar gaat over hoe spermacellen stuk gaan. Ze kunnen een natuurlijke dood sterven, gerecycleerd worden en voer zijn voor de aanmaak van nieuwe hormonen, enzymen, cellen en andere fijne dingen. Dat noemen ze apotose en is het ideale scenario. Klein puntje: er is wel zuurstof voor nodig. En celenergie. En daar komen de skinny jeans om de hoek kijken. Of de ballenknijpers.
Niet. Doen.
Zo zonde om de bloedtoevoer daar af te klemmen, waardoor er te weinig zuurstof komt en het hele proces om zeep geholpen wordt. En dan ontstaat necrose. Dat klinkt helemaal lekker.

Bij het necrose proces is van die mooie recycling machine geen sprake meer. De boel wordt gewoon vernietigd. Kortste klap, maar niet zonder gevolgen. Er komen namelijk altijd micro-ontstekingen bij kijken. Niet dat de boel dan knalrood wordt, of je er pijn van hebt. Micro-ontstekingen voel je niet, maar hebben wel hun effect op je zaad.

Dat brengt ons terug bij de bitterballen en zijn transvetten. Heb je namelijk een lekkere voorraad goede vetten, dan kan zo’n ontsteking nog wel binnen de perken blijven. Zijn er echter veel ‘foute’ vetten ingebouwd in je spermacellen, dan kan zo’n ontsteking z’n lol niet op. Maar dat is nog niet alles. Ontstekingen gaan gepaard met vrije radicalen. En die maken de cellen eromheen ook kapot. Hoe meer foute vetten + minder anti-oxidanten =  hoe meer ontstekingen + vrije radicalen = hoe meer schade = unhappy sperma.

Er zit maar een ding op. Aan de omega-3 vetzuren en anti-oxidanten!

Anti-oxidanten (of waarom je toch af en toe naar je vrouw moet luisteren als ze met iets gezonds aan komt zetten)

Komen ze, een lijstje powerhouse anti-oxidanten voor de man, dit zijn de belangrijkste:

• Zink. Kijk, elke keer dat je klaarkomt, verlies je zo’n 3-4 mg zink. Even terugrekenend kan dat dus best roofbouw gepleegd hebben op je lichaam. Per dag heb je ongeveer 10 mg nodig. Een keer ejaculeren zorgt er dus al voor dat je bijna de helft verbruikt. Een tekort aan zink zorgt voor een verlaagde vruchtbaarheid bij mannen. Je hebt je kruid al verschoten om nog voldoende energie over te hebben voor de bouw van sterk, gezond sperma. Supplementeren met zink wijst iedere keer uit dat de kwaliteit én kwantiteit van het sperma verbetert.
• Selenium. Wist je dat de hoogste concentratie selenium in sperma wordt gevonden? Dat zou iets moeten zeggen over hoe belangrijk het is. Het zorgt namelijk voor de bescherming van het DNA door vrije radicalen af te vangen. Bovendien heeft een spermacel niet alleen de hierboven genoemde puntige kop, maar ook een nogal belangrijke staart. En laten we die vooral niet vergeten. Zonder staart wordt die eicel nooit bereikt. Selenium zorgt ervoor dat de proteïnen in de staart kunnen functioneren. Oftewel, dat de motor in je spermacel het doet, zodat je als een gek vooruit komt wanneer het er op aan komt.
• Vitamine E. Is als een tweelingbroertje van Selenium. Samen genomen verhogen ze de beweeglijkheid van sperma.
• Vitamine C. De welbekende alleskunner, ook goed voor fijn zaad. Wie had dat gedacht? 1000 a 2000 mg van deze vitamine doet wonderen voor je sperma kwaliteit.
• L-Carnitine. Eveneens een anti-oxidant die het DNA van zaadcellen met hand en tand beschermt, maar ook nodig is voor de energieproductie bij het aanmaken van nieuw zaad. L-Carnitine draagt bij aan de kwaliteit en beweeglijkheid van sperma.
• Astaxanthine. Astaxanthine is een nog krachtiger anti-oxidant dan vitamine C en E met een extra grote ontstekingsremmende en een afweer versterkende werking.

Moet je bovenstaande anti-oxidanten nu allemaal apart gaan slikken? Noop! Want teveel van het goeie kan een averechts effect hebben wat zaadkwaliteit betreft. Als je ze in complex neemt zit je goed. Dat zijn kleinere hoeveelheden die mekaar in werking recycleren. Soort van less is more. Ik werk met het anti-oxidanten complex van Supple.

Een woord over vet

De vrije radicalenschade en daarmee gepaard gaande ontstekingen die we hierboven al noemden worden beïnvloed door het vet dat je eet. Simpel gezegd.

• Omega 3 is ontstekingsremmend
• Omega 6 is ontstekingsbevorderend.

Drie maal raden welke je liefst meer je in je dieet wilt hebben. Uit verschillende studies blijkt dan ook dat vruchtbare mannen een betere verhouding omega 3/ omega 6 in hun bloed hebben dan subfertiele mannen. Die omega 6 kan namelijk lang niet iedereen zo goed omzetten en gebruiken, waardoor het linolzuur in je lichaam blijft hangen en gaat lopen klieren. Ontstekingen en vrije radicalenschade zijn het gevolg. En minder ‘zwemmers’ – wat niet meewerkt als je nageslacht wilt creëren. (7, 8, 9).

Omega 3 vindt je in alle wilde vlees en vis. Dus niet in soja gevoerde, doorgefokte koeien. Of kweekvis. Wél in vette vis zoals sardines en haring. Voor de vega’s onder ons is er ook een algen variant, die je in capsules kunt nemen.
Omega 6 zoals soja,- zonnebloem,- koolzaad,- en maisolie zit helaas in vrijwel al het eten wat de levensmiddelenindustrie produceert. Ongemerkt krijg je daar al meer dan genoeg van binnen. Transvetten zijn weer een ander verhaal. Simpelweg: zooi. Zoveel mogelijk laten staan. Zonde van je gezondheid. En zonde als dat ingebouwd wordt in je spermacellen, waardoor de kwaliteit en uiteindelijk ook de kwantiteit omlaag gaat, zo blijkt uit studies (10)(11). Al het fabrieks-comfortfood bevat helaas transvetten. Chips, pizza, koekjes etc. Transvetten zitten ook in alles dat gefrituurd is.

Een jojo-ende bloedsuikerspiegel

Kort door de bocht kunnen we stellen dat te hoge bloedsuikerspiegels en daaraan gekoppelde insulineresistentie niet bevorderend is voor de genetische kwaliteit van je zaad, zo blijkt uit onderzoek (12). Doorgaande zwangerschappen bij stellen met mannen die kampen met insulineresistentie waren beduidend lager dan in de controle groep. Op de uiterlijke kenmerken en hoeveelheid zaad is insulineresistentie dan weer niet van invloed.

Hoe zit dat dan? Voor je lichaam is gejojo van de bloedsuikerspiegel pure stress. En daar geeft het een reactie op. Het stuurt een molecule (Nucleair Factor Kappa B) naar je DNA. Niet goed. Want dat zorgt ervoor dat er ontstekingsbevorderende stoffen, cytokinen, aangemaakt worden. Ja, wéér die ontstekingen! En van daaruit dus ook wéér die vrije radicalen schade. Als het DNA beschadigd wordt, zit het in de basis niet meer goed en dat heeft invloed op de ontwikkeling van een embryo. Dan gebeurt er geen innesteling meer, of treedt er een vroege miskraam op.

In les 9 van het gratis online programma kun je precies lezen wat je aan insulineresistentie kan doen en kan je een vragenlijst invullen waaruit je kan afleiden hoe het met jouw insulinegevoeligheid is gesteld.