Ga je steeds traject in en uit, zonder resultaat? Heb je herhaalde miskramen, of lukt het überhaubt niet om zwanger te worden? Het zou zomaar kunnen dat de oorzaak bij je partner ligt. Zelfs als zijn sperma goed bevonden is. Het sperma-DNA wordt namelijk niet getest. En daar ligt hem nu juist het probleem. Met een sperma-DNA test weet je hoe de vlag ervoor hangt en kun je jezelf heel wat kosten en emotionele rollercoasters besparen.
–> Gelijk weten wat je zelf kan doen? Klik hier.
Misschien ligt het toch aan het sperma…
Fertiliteits onderzoek
Wanneer je als koppel in een vruchtbaarheidstraject stapt, wordt dat voorafgegaan door een zogenaamd Oriënterend Fertiliteitsonderzoek, oftwel OFO. Daarmee wordt gekeken wat de reden zou kunnen zijn dat zwanger worden tot dan toe niet gelukt is. Ook de man wordt in het onderzoek meegenomen. Nogal logisch zal je misschien denken, hij levert toch 50% van het ‘materiaal’ aan. Toch komt de man er een beetje belabberd vanaf. Het DNA van zijn sperma wordt namelijk niet in het onderzoek meegenomen, terwijl dat toch cruciaal is om een IVF,- of ICSI traject te laten slagen. (*1-2)
Ziet alles er onder de microscoop goed uit, is er voldoende van en zijn er verder geen opzienbarende afwijkingen, dan wordt de boel al snel goed bevonden. Terwijl het dan van binnen, IN de cel, misschien helemaal niet zo geweldig is. En traject na traject daarom mislukt, met alle (emotionele) gevolgen van dien. Maureen Baartman schreef voor Nataal, een pré,- en postnataal zorg tijdschrift, een interessant artikel over de missing link van sperma-DNA tests. Hier de speerpunten.
DNA
Het DNA van een spermacel bevindt zich in de kop. Tijdens de conceptie dient dat DNA te versmelten met het DNA van de eicel. Is het DNA beschadigd, dan levert dat problemen op.
Die beschadiging wordt uitgedrukt in DFI, ‘DNA Fragmentatie Index’. Is het DNA erg gefragmenteerd, of beschadigd, dan is de kans dat een vruchtbaarheidsbehandeling slaagt nihil. Natuurlijk is geen enkel DNA 100% perfect, overal komen kleine foutjes voor. Blijft dit onder de 15% dan is er niks aan de hand. Komt het echter boven de 30% uit, dan kun je zo goed als met zekerheid stellen dat een traject starten verspilde moeite is. Het slagen daarvan hangt namelijk sterk af van de gezondheid van het sperma DNA. Een sterk beschadigde spermacel, kán wel een eicel bevruchten, maar de kans op een miskraam is dan wel hoog.
Is de DFI hoger dan 25%, dan wordt sowieso ICSI verkozen boven IVF. Komt de meting op meer dan 50% uit, dan wordt TESE/ICSI aangeraden. (*3) Bij dat laatste halen ze de spermacellen direct uit de testikels, in plaats van dat het op de bekende wijze naar buiten komt. Op die manier is er minder kans dat de spermacellen beschadigd raken.
Wetenschap
Ondanks dat deze sperma-DNA test nog niet in Nederland uitgevoerd wordt, zijn er meerdere onderzoeken die uitwijzen hoe belangrijk de gezondheid van het DNA is wanneer het op fertiliteit aankomt. De Queen’s University in Belfast deed wetenschappelijk onderzoek (*3) onder 339 paren die onverklaard onvruchtbaar waren en IVF ondergingen. Wat bleek? Maar liefst 41 procent van de mannen bleek te sterk gefragmenteerd sperma-DNA te hebben. En ook uit Zweeds onderzoek (*4) op hetzelfde gebied bleek dat 26 procent van de mannen hiermee kampten. Wordt de vrouw vaak binnenstebuiten gekeerd als het om onverklaarbare onvruchtbaarheid aankomt, uit deze onderzoeken blijkt dus dat bij een groot aantal koppels juist de mán verminderd vruchtbaar is.
Hoe testen
Zoals gezegd wordt de sperma-DNA test nog niet uitgevoerd in Nederland. Hij is nog niet gestandaardiseerd en gevalideerd voor Nederlandse begrippen, ondanks het feit dat meerdere kleinere onderzoeken laten zien dat hij absoluut van waarde is. Voordat de test in Nederland gebruikt kan worden, moet hij eerst een grootschalig klinisch onderzoek ondergaan. In andere Europese landen wordt er al wel met de sperma- DNA test gewerkt. De meest betrouwbare test is de SCSA-test. Hij voldoet aan alle eisen van een gestandaardiseerde test: nauwkeurig, reproduceerbaar, tijd,- en kosteneffectief en redelijk makkelijk uit te voeren. Het sperma wordt ingevroren, op ijs, naar het lab in Kopenhagen gestuurd, waar het direct getest wordt. Qua kosten moet je rond de 300 euro rekenen. Veel Nederlandse koppels wijken uit naar Duitsland, omdat daar de test al wel gebruikt wordt. Vaak komen zij terecht bij dr. Scholtes van het IVF-centrum in Düsseldorf.
Tot zover de speerpunten van Maureen
Duidelijkheid
Met de sperma-dna test los je in eerste intstantie niks op, maar je krijgt wel helderheid. Dat lijkt me al heel wat waard. Blijkt namelijk dat het sperma-DNA erg beschadigd is, dan weet je in ieder geval waar je aan toe bent. Het kan je behoeden voor eindeloos veel trajecten, kosten, pijnlijke puncties, emotionele rollercoasters, mislukte innestelingen en miskramen. Bovendien is er hoop dat met aanpassing van lifestyle en voeding, het sperma-DNA hersteld kan worden. In ieder geval weet je na een test waar je moet beginnen, en wat je beter (nog even) kan laten.
Waarom beschadigd?
De vraag blijft: hóe kom je in hemelsnaam aan beschadigd sperma-DNA? En kun je er zelf iets aan doen? In de meeste gevallen is sperma-DNA schade terug te voeren naar een tekort aan energie, methylatieproblemen en oxidatieve stress (*6). Wat dat is, en wat je eraan kan lees je hieronder.
Wat kan je zelf doen?
Supplementen
- De basis:
- Een goede multi met onder andere de juiste vorm van foliumzuur erin (als folaat of 5-MTHFR) of natuurlijk folaat erin, de juiste vorm van B12 erin. Bijvoorbeeld de multi van Supple. Neem daarvan 1 capsule.
- Een anti-oxidanten complex die onder anderen zink, vitamine C, coQ10, ubiquinol, L-carnitine, astaxantine en vitamine D bevat. Ik werk met het anti-oxidanten complex van Supple. Neem 2 capsules per dag.
- Visolie of Algenolie capsules voor omega 3 (DHA). Neem 1el visolie of 2 capsules algenolie per dag. Zorg voor een visolie met lage totox waarde (<10).
- Vitamine D3. Vitamine D speelt een rol bij een goed werkend immuunsysteem en bij het goed kopiëren van het genetisch materiaal in de zaadcel. Belangrijk dus!! Vitamine D3 is de bio-actieve vorm van vitamine D. Die kun je goed opnemen en gebruiken. Laat je D3 levels regelmatig testen. Voor een goede vruchtbaarheid moet die rond de 100 nmol/l zijn, ondanks dat artsen vaak zeggen dat 6o nmol/l ok is. Niet dus. Heb je tekorten, neem dan 1000iu (25mcg) per dag aan vitamine D3, naast je multi. Goed om te weten: heb je een donkere huid dan loop je genetisch meer risico op een vitamine D tekort. In de visolie van Supple waar ik mee werkt zit al 1000ie vit D3 per dagdosering.
- Aanvullend:
- CoQ10, PQQ en Ubiquinol. Deze stofjes heb je nodig voor de aanmaak van cel energie. Ze zitten gecombineerd in dit supplement. Hoe beter dat proces verloopt, hoe beter de zaadkwaliteit. Lees ook dit artikel!!
- Magnesium – het anti stress mineraal bij uitstek, en wie wil nou niet relaxt de dag door komen? Maar daarnaast speelt magnesium ook een rol bij welgeteld élke cel in ons lichaam. En bij zo’n 325 enzymatische processen. Op zich best belangrijk dus om voldoende magnesium voorradig te hebben. Toch heeft tegenwoordig vrijwel iedereen een magnesium tekort. Eén van de oorzaken is stress, dat vreet namelijk magnesium. Maar ook slechte voeding, uitdroging, verzuring, teveel cafeïne, te weinig slaap kunnen een oorzaak zijn. Magnesium helpt om een goede nachtrust te pakken. Om in een diepe REM slaap te komen heb je namelijk voldoende magnesium nodig. De vorm van magnesium die ik verkies is magnesiumbysglinaat met een beetje B6 en taurine erin. Dan pas kan je hoofd goed tot rust komen. (Zie magnesium Plus van Supple)
- Fenegriek extract. Zijn je testosteronwaardes laag? Fenegriek extract verbetert testosteronproductie, zaad hoeveelheid en bewegelijkheid. Ik schrijf het vaak voor icm DHEA. (Niet te verwarren met DHA – dat is een vetzuur!)
- Maca extract – Ontelbare onderzoeken laten zien dat het nemen van maca, een knolgewas uit Peru, de zaadkwaliteit én het libido een handje helpen. Het wordt niet voor niets de ‘natuurlijke Viagra’ genoemd! Maca is een zogenaamde adaptogeen, wat betekent dat het veilig (en goed!) is om elke dag te nemen, het je helpt om beter bestand te zijn tegen stress, een sterker immuunsysteem te hebben en je aanpassingsvermogen te verhogen. Maca geeft je ook meer energie. Maar sta je al teveel op ‘aan’ en kan het een tandje lager, neem dan geen maca extract. Dan is ashwagandha je beste vriend.
- Ashwagandha – Ashwagandha is een Ayurvedisch kruid en krachtig adaptogeen dat ik vaak inzet wanneer iemand overprikkeld is, niet af kan switchen in z’n hoofd en slecht (in)slaapt. Het zorgt ervoor dat je je minder gespannen voelt, en minder gaat piekeren. Zorg dat je Ashwagandha KSM-66 aanschaft. Dat is een vorm waar alle delen van de plant inzitten. Alle wetenschappelijk research is met KSM-66 gebeurd.
Voeding
- Minder suiker & snelle koolhydraten – 1 bord spaghetti (wit, volkoren of spelt) staat gelijk aan 26 klontjes suiker voor je bloedsuikerspiegel. En datzelfde geldt voor brood of andersoortige pasta. Wat dan?! Ontbijt vaker met havermout waar je zaden, noten en dadels aan toevoegt. Een groenten omelet of een chocolade-eiwit-smoothie zijn ook goede opties.
- Meer goede vetten – zoals biologische, koudgeperste en extra vierge olijfolie uit een GLAZEN fles, kokosolie, biologische grasboter, wild vlees en wilde vis. Vermijd halvarine’s en margarines en alles waar mais,- soja,- of zonnebloemolie in zit. Vermijd industrievlees en kweekvis. Vermijd gefrituurd voedsel zoveel mogelijk, omdat dat vaak in zonnebloemolie gedaan is en vol transvetten en kankerverwekkende stoffen zit. Zelf frituren in (ontgeurde) kokosolie of dierlijk vet is veel beter, omdat dat stabiele vetten zijn.
- Anti-oxidanten – eet gevarieerd, en zorg dat je zo een 400 gram groenten en fruit per dag eet. Verder zitten anti-oxidanten ook in vis, schaal- en schelpdieren (oesters!)
Lifestyle
- Vermijd teveel alcohol en cafeïne. Onderzoeken die negatieve invloed van deze genotsmiddelen op de voortplanting beschrijven, stapelen zich op. (13, 14, 15, 16) Sigaretten bijvoorbeeld bevatten zware metalen die voor oxidatieve stress zorgen. Zo’n 24 (!) onderzoeken tonen aan dat de kwaliteit én kwantiteit van sperma drastisch naar beneden gaat bij rokers. Hetzelfde verhaal geldt voor cafeïne. Koffie, cola en andere cafeïne houdende dranken kun je dus beter laten staan als je je zaadkwaliteit wilt verbeteren. In dit filmpje leg ik uit wat OK is qua alcohol.
Hulp nodig?
Kom je er niet uit wat nu allemaal op jouw situatie van toepassing is? Boek een mini consult met me.
REFERENTIES
(0) Oxidative stress ontstaat wanneer vrije radicalen de overhand krijgen op de aanwezige anti-oxidanten in de mannelijke voortplantingsorganen (Sharma & Agarwal, 1996; Kemal Duru et al., 2000) en cellen en weefsel stuk maken (Gomez et al., 1998; Misro et al., 2004).
(1) 2007 – Impact of folate and homocysteine metabolism on human reproductive health – Thierry Forges, P. Monnier-Barbarino, J.M. Alberto, R.M. Guéant-Rodriguez, J.L. Daval, J.L. Guéan
(2) 2017 – Vitamin B12 and Semen Quality – Saleem Ali Banihani
(3) 2017 – Effect of B9 and B12 vitamin intake on semen parameters and fertility of men with MTHFR polymorphisms – R. Najafipour, S. Moghbelinejad, A. Aleyasin, A. Jalilvand
(4) 2017 – Department of Endocrinology – The influence of sperm DNA damage and semen homocysteine on male infertility – Kang-Sheng Liu, Feng Pan, Ya-Jun Chen, Xiao-Dong Mao
(5) 2006 – The Hordaland Homocysteine Study: A Community-Based Study of Homocysteine, Its Determinants, and Associations with Disease – Helga Refsum, Eha Nurk, A. David Smith, Per M. Ueland, Clara G. Gjesdal, Ingvar Bjelland, Aage Tverdal, Grethe S. Tell, Ottar Nygård, Stein E. Vollset
(6) https://www.natuurdietisten.nl/kenniscentrum/natuurvoeding-geeft-vitaliteit-gekunstelde-voeding-kost-vitaliteit/homocysteine/
(7 )Onverzadigde meervoudige vetzuren ingebouwd in het sperma plasma membraan zijn zeer gevoelig voor vrije radicalen schade. (Saleh & Agarwal, 2002).
(8) Als deze cellen stuk gaan (door apoptose of necrose) dan leidt dit tot verlaagde sperma concentratie (Sikka, 2004).
(9) Meer omega 3 dan omega 6 vetten inname verhoogt sperma kwantiteit, bewegelijkheid en morfologie. De ratio DHA/omega 6 in de spermatozoiden van vruchtbare mannen ligt veel hoger dan dat in subfertile mannen. (Safarinejad MR, ea 2009)
(10) Transvetten veroorzaken systemische onstekingen (Mozaffarian D ea, 2004)
(11) Hoe meer transvetten in sperma hoe lager de sperma concentratie. (Chavarro JE ea, 2011 & 2013.)
(12) 2017 Effect of Male Hyperinsulinaemia on IVF Outcome: A Tertiary Center Report Zahra Shahraki
(13) 1998 – Alcohol’s Effects on Male Reproduction Mary Ann Emanuele, M.D., and Nicholas V. Emanuele, M.D.
(14) 2001 A prospective study of the effects of female and male caffeine consumption on the reproductive endpoints of IVF and gamete intra-Fallopian transfer. H. Klonoff-Cohen1, J. Bleha and P. Lam-Kruglick.
(15) 2009 – Caffeine Intake and Semen Quality in a Population of 2,554 Young Danish Men. Tina Kold Jensen, Shanna H. Swan, Niels E. Skakkebæk, Sanne Rasmussen and Niels Jørgensen.
(16) 2015 The Effects of Cigarette Smoking on Male Fertility – Jason R. Kovac, Abhinav Khanna and Larry I. Lipshultz
